Afscheid Berthoo Lammers Gemeenteraad Noordoostpolder

Onderscheiden raadslid Lammers: 'Bestuur gemeente als bedrijf'

Emmeloord - Berthoo Lammers uit Emmeloord kreeg bij de laatste raadsvergadering voor de vakantie een Koninklijke onderscheiding voor zijn verdiensten voor de gemeenteraad.

Na 3 jaar Provinciale Staten begon hij in 2006 voor ONS in de gemeentepolitiek van Noordoostpolder. Ziekte noopt hem te stoppen, maar zijn handen jeuken. Het gemeentebestuur kan en moet beter, zei hij bij zijn afscheid met het lintje op de borst.

'Ik ben op', verzucht hij voor het interview met De Noordoostpolder begint. Het gesprek is in een week dat er even geen behandeling is. De vermoeidheid die door de combinatie van ziekte en medicatie ontstaat is groot, stelt Lammers. Over zijn ziekte praat hij liever niet. Al hebben we het er wel over natuurlijk, maar het hoeft niet de aandacht in de krant. Hij schenkt een kop koffie in met een speculaasje erbij.

De in Twello geboren Lammers werd politiek actief in de tijd van Pim Fortuyn en begon zijn politieke loopbaan voor de LPF in de Staten van Flevoland. 'Maar na twee jaar wilde ik niet meer. Er was zoveel ruzie en heibel binnen die LPF, het beschadigde me.'

Pim Fortuyn

Met onder andere Marten Fortuyn, de broer van, richtte hij ONS Nederland op. ONS staat voor Onze Nieuwe Samenleving. Dat was ook de partij waarmee hij in 2006 in de gemeenteraad van Noordoostpolder kwam. 'We zijn een kritisch positieve partij', vat hij kort samen. 'En een tegenwicht voor de vooral agrarisch georiënteerde gevestigde partijen. De focus lag hier bestuurlijk behoorlijk op de landbouw, maar de polder is meer, veel meer zelfs. We willen een accentverschuiving.'

Of dat gelukt is? Met pas nog het besluit van de vestiging van het mestverwerkingsbedrijf met enorme silo's in Bant heeft het gemeentebestuur niet vanuit de belangen van de eigen burgers gedacht. Op dat gebied is er dus nog veel te winnen, stelt Lammers. 'Het wordt ons als raad verweten dat we er mee instemden, maar hoe kun je een flitsvergunning mogelijk maken voor de vestiging van een bedrijf dat eerder al door burgers geweerd werd in Creil?'

'We moeten als raad vaak trekken om de informatie en dat is geen goede basis. Er was geen transparantie. Dit was weer een staaltje landbouw denken van het college. Er is niks overlegd en dat is vooral schandelijk.' Het dorp verzette zich tot in de raadszaal tegen de vestiging, maar het haalde niets uit. De wethouder belooft een volgende keer meer transparantie, maar de zaak is al geregeld.

Raad van Bestuur

Als het aan Lammers ligt maakt het college van burgemeester en wethouders plaats voor een Raad van Bestuur en wordt de gemeenteraad een Raad van Commissarissen. De gemeente besturen als een bedrijf. 'Ik pleit daar al jaren voor. Ik zie hoe in de praktijk ambtenaren bepalen hoe het college werkt. De beleidsmedewerkers zetten de lijnen uit en de wethouders volgen. Maar zo moet het helemaal niet zijn.'

Een collegeprogramma dat na de verkiezingen door de coalitie opgemaakt wordt, werkt een goed functioneren van de gemeenteraad ook niet in de hand. 'In het duale systeem dat we hebben zou het zo moeten zijn dat de raad het college controleert, maar de praktijk is al jaren zo dat de wethouders van het college blindelings op steun van hun partijgenoten in de raad kunnen rekenen. En dat hoort niet zo te zijn. De raad moet het college onafhankelijk controleren. Daar is in deze praktijk niet altijd sprake van.'

Raad bepaalt

De gemeenteraad moet haar macht meer uitbuiten. 'Realiseert de raad zich wel welke positie zij als hoogste orgaan heeft: zij bepaalt.' De raad moet volgens Lammers een beleidsplan maken met een visie voor de lange termijn; een agenda van 15 tot 20 jaar voor de gemeente. 'Het raadsprogramma moet leidend zijn. De raad moet de kaders stellen en controle uitoefenen.' Met het instrument van de eigen Rekenkamer kan de raad zichzelf ook toetsen op de controlerende en taakstellende rol. 'Bij bijna ieder rapport van de Rekenkamer blijkt hier weer: 'De raad voert zijn controlerende en kaderstellende taak niet goed uit.' En we leren er maar steeds niet van.'

Maar controleren valt niet mee als de informatie niet boven water komt en de raad niet als een persoon spreekt. 'Voorbeeld. We willen zicht op de kosten van uitvoering van het Centrumplan en tussentijds kijken of de begroting in de pas loopt, maar dat kan niet, omdat de meerderheid akkoord gaat met een blik achteraf. Informatie over de financiële voortgang krijgen we dus onvoldoende en maakt controle moeilijk. Als bij de eindafrekening in 2025 blijkt dat er miljoenen overschreden zijn, moet je gewoon betalen. We leren dus niet van de Rekenkamer dat we betere kaders moeten stellen die we ook kunnen en moeten controleren.'

Verdeelde raad

Een verdeelde raad, wat de democratie en politieke verhoudingen natuurlijk met zich meebrengt, staat daarbij een goed bestuur in de polder dus ook in de weg. 'Ondanks de politieke verhoudingen kan de raad wel meer een eenheid zijn en moet ze dat ook zijn voor een goed functionerend bestuur. We hebben teveel 15/14 kwesties gehad', zegt hij doelend op stemuitslagen in de raad. 'Ik heb ook het volste vertrouwen dat onze nieuwe burgemeester in staat is om als voorzitter van de raad dit mee te nemen in het proces waarbij de raad in haar rol wordt versterkt en krachtiger wordt gepositioneerd.'

Lammers ziet het graag allemaal anders, maar of zijn ideaal binnen de kaders van de Nederlandse staatsinrichting te realiseren is? 'De revolutie moet ergens beginnen. De gemeenteraad moet beter in positie gebracht worden en kan dat zelf doen. Het kan zoveel beter.'

Cees Walinga