Besluit Campus Emmeloord....Duivelse keuze en  dilemma!

Emmeloord, 14 oktober 2025 | Het moge voor u maar duidelijk zijn. Het 'knetterde' even in de fractiekamer van ONS Noordoostpolder. Waarom...?  Welnu.... de raad moest beslissen om even 60 miljoen uit te geven voor een nieuwe scholencampus aan de Espelerlaan. Aan:  "....een ópen einde....".

Dus was het voor het voortgezet onderwijs in Emmeloord gisteravond een belangrijke dag. Niet eerder in de geschiedenis van de gemeente werd zo'n hoog bedrag aan één project uitgegeven. De nieuwe campus voor voortgezet onderwijs moet verrijzen op een perceel langs de Peppellaan en de Espelerlaan, waar nu al het Emelwerda College en het Vakcollege staan. Hier zijn twee grote, grotendeels nieuwe gebouwen gepland, waar in totaal zeven scholen en zo'n 2800 leerlingen een plek krijgen.

Waarom bezorgde dit besluit voor een splijtzwam binnen de ONS fractie?

1    We moeten nieuwbouw plegen, óók voor de leerlingen uit de gemeenten om ons heen, Urk,  Zwartewaterland en Fryske Marren (Lemmer e.o.). De ONS fractie vond dat die gemeenten naar rato van leerlingenaantal op de nieuwe Campus een bijdrage moeten doen aan de nieuwbouw. Waarom zouden immers de inwoners van Noordoostpolder die uitbreiding (~10-15%) voor hen moeten betalen?

2   Het is onduidelijk wat de uiteindelijke rekening gaat worden. De teller staat nu op 60 miljoen (inc. 10% risicomarge). Berthoo Lammers van ONS heeft aangegeven dat bij vele projecten de Rekenkamer vernietigend heeft geoordeeld naar de Raad over haar kaderstellende rol! (Zie verderop in dit artikel)
We kunnen ons dus niet permitteren nogmaals onze rol niet adequaat in te vullen. 

3   Ook over de kosten van de gehele infrastructuur (ontsluiting wegennet) is nog geen enkel zicht. ~ 3000 leerlingen moeten straks over de Espelerlaan naar de Campus. De ontsluiting met eventuele rotondes of een "achteruitgang" naar het Emmeloorderbos gaat miljoenen kosten. Hierover is nog geen enkele zicht.

4   Wat gebeurt er als de bouwondernemer inschrijft op dit project en de laagste bieding voor dit project is 70 miljoen wordt....?  Gaan we dan als raad weer de beurs trekken...? Hoezo kaderstellend...?

5   Dat er wat moet gebeuren met de sterk verouderde gebouwen zoals het Zuyderzeecollege is evident, maar we hebben als raad onvoldoende exacte invulling gekregen over het alternatief, nml. renovatie van de beide schoollokaties.

En nu...wat heeft ONS gestemd?

We hebben als fractie ONS verdeeld gestemd. Een deel van de fractie was van mening dat er nog bijstelling mogelijk is nu er alleen een "voorlopig ontwerp" ligt en geen deel "definitief ontwerp". Ja dat is zo..., maar niet geheel zonder risico. We zijn dan al de financiële fuik ingezwommen. Hoeverre is er dan nog sturing mogelijk. Ook werd gesteld dat de te verwachtte kosten infrastructuur niet tot de bouw Campus mogen worden gerekend. Ook daar kun je anders over denken. 
Berthoo Lammers, als enig fractielid tegenstemmend, was van oordeel dat er lering moet worden getrokken uit de Rekenkamerrapporten die er zijn geweest. We moeten harde kaders stellen daar waar het gaat over inzetten van gemeenschapsgeld, is zijn adagium.

Verbazing

Ook was Lammers verbaasd over het gegeven dat pas op 7 oktober jl. er een brief van de raad van bestuur van het Emelwerdacollege naar de raad werd gestuurd waarin vermeld dat hun investering en bijdrage de financiële positie van het Emelwerda College ernstig ondermijnd en ver buiten de financiële draagkracht gaat. (lees hier de brief van het Emelwerda hierover). Voor Lammers is dit een zorgelijke en onacceptabele start. Ondanks dat het college aangaf naar een oplossing te zoeken. Het college wist dit al in juni jl., maar heeft verzaakt dit krachtig aan de raad mede te delen. 

Ook was de ONS fractie van mening dat de vertraging van 3,8 miljoen door 'steggelende en over elkaar heen buitelende schoolbesturen' volledig moet worden vergoed danwel ten laste komt van deze besturen. Zij zijn immers verantwoordelijk zijn voor de vertragingskosten. En dat betreft niet een deel.... de beoogde 1,8 miljoen aangeboden compensatie. 

Klik hier voor bijdrage Omroep Flevoland

Klik hier voor bijdrage Berthoo Lammers (vanaf min. 49)

REACTIE ONS NOORDOOSTPOLDER RAADSVOORSTEL CAMPUS

Lees onderstaand het betoog van ONS (Berthoo Lammers) inzake Campus besluit.

Kritische beoordeling bouw scholencampus Noordoostpolder (ca. 2.800 leerlingen)

Aan: Gemeenteraad Noordoostpolder / College
Van: ONS Noordoostpolder
Onderwerp: Herziening standpunt grootschalige scholencampus (€60 miljoen )

Voorzitter,

Vanavond bespreken we de grootste investering ooit , de Campus!
Oorspronkelijk hebben wij als raad ingestemd met een scholencampus op basis van kostenraming van €28 miljoen. Later werd dit bijgesteld naar €34 miljoen en inmiddels wordt €60 miljoen gevraagd. En…..er is nog geen steen de grond in.

De Campus is niet alleen bedoeld voor leerlingen uit de gehele Noordoostpolder, maar ook voor omliggende gemeenten (Urk, Sûd-West Fryslan en Zwartewaterland). ONS Noordoostpolder heeft aanvankelijk positief gestemd op basis van veronderstellingen over efficiëntie en kwaliteitsverbetering. Nu er meer detail bekend wordt, hebben wij onze bedenkingen, met name over de financiele risico's.

Instemmen als Raad met "..Taakstellende opdracht…", nml. niet meer dan 54 miljoen met 6 miljoen risicogeld+, is ook in het verleden bij grote projecten een probleem gebleken. Kijk naar de Poldertoren, het Zwembad en de gewezen Centrumplannen. Telkenmale vinden overschrijdingen plaats die de burger betaald. Telkenmale waarschuwt de Rekenkamer om goede financiele kaders mee te geven. Rapport 'Grote Projecten' is daar een voorbeeld van. Kaders stellen, dat is onze taak.
De ONS fractie wil niet nogmaals de fuik van "overschrijding" inzwemmen.

Voorzitter,

We plaatsen derhalve kritische kanttekeningen. Ik som ze even op.

1. Kostenstijging en risico's van financiële overschrijding

• De bouwkosten zijn meer dan verdubbeld van €28M → €60M. Dit roept vragen op over de raming, budgetbeheer en risicoposten (De nog niet geindiceerde infrastructuur qua omvang, effecten en kosten, toekomstige inrichting, duurzame voorzieningen, toekomstige techniek).

• Extra structurele kosten: personeel, onderhoud, energie, schoonmaak, veiligheidsvoorzieningen etc. Deze posten groeien vaak harder dan begroot bij grootschalige, complexe gebouwen.

• De jaarcijfers van het Emelwerdacollege geven geen positief financieel beeld, maar zijn voor dit project ronduit zorgelijk. Een ieder kan aanvoelen dat de eigen bijdrage van 7 miljoen niet haalbaar zal zijn en zij hebben daartoe een leningsverzoek bij de gemeente gedaan. ( nu er een reserve is van ruim 1 miljoen.)

• Vermoedelijke de meerkosten voor infrastructuur: Toename vervoer, versterking ontsluiting, extra parkeerruimte, verkeersveiligheid zijn onduidelijk.

2. Financiering en bijdrage van omliggende gemeenten

• Gezien het schaalgebied overstijgt de campus de grenzen van de Noordoostpolder en vinden wij het redelijk dat gemeente Urk, Fryske Marren en Zwartewaterland - naar rato van leerlingenaantal - meebetalen — zowel in aanlegkosten als in structurele kosten- over dat deel wat de burgers van Noordoostpolder netto meebetalen. We dienen daartoe een motie in.

• Zonder een duidelijke, juridische of bestuurlijke afspraak hierover bestaat het risico dat de Noordoostpolder disproportioneel opdraait voor de lasten, terwijl de baten — via leerlingen, werkgelegenheid, sociale infrastructuur — breder verdeeld zijn.

3. Grootschaligheid en onderwijskwaliteit: wetenschappelijk bewijs

• Uit onderzoek "De menselijkheid van de maat – Effecten van schaalgrootte in het voortgezet onderwijs" (Regioplan) blijkt dat grote scholen (meer dan 750 leerlingen) een negatief effect kunnen hebben op de leerprestaties via afnemende persoonlijke betrokkenheid van docenten bij individuele leerlingen. Docenten kennen de leerlingen minder goed, signaleren minder snel problemen. [1]

• Volgens Hans Luyten (Universiteit Twente) is de invloed van schoolgrootte op leerprestaties en sociale cohesie beperkt, maar negatieve effecten wel aantoonbaar voor betrokkenheid van leerlingen, participatie van ouders en sociale cohesie. Grotere scholen zijn goedkoper per leerling, maar de maatschappelijke kosten van verzwakte binding kunnen groot zijn. 

• Leerlingenervaringen rapporteren: op grotere scholen ervaren onderbouwleerlingen vaak dat de anonimiteit groter is, het contact met docenten en medeleerlingen minder persoonlijk. Veiliger en overzichtelijker wordt vaak ingevuld bij kleinere scholen. 

4. Risico's voor schoolwelbevinden, sociale samenhang, identiteit en de menselijke maat

• Een campus met ~2.800 leerlingen is groot; de kans op het verdwijnen van "de menselijke maat" is aanzienlijk.

• Voor jongere leerlingen (onderbouw, brugklas) kan een grote, complexe campus structuur intimiderend zijn, wat gevolgen kan hebben voor veiligheid, welbevinden en motivatie.

• Wij geloven dat kleinschaligheid binnen grootschaligheid essentieel is: leerhuizen, mentorteams, overzichtelijke structuren en herkenbare schoolidentiteit

• Identiteit en schoolcultuur: verschillende scholen of niveaus (vmbo, havo, vwo) op één campus kunnen verschillen in pedagogische stijl en sfeer ondervinden (positief in sommige gevallen, maar ook mogelijk spanningen of overlapproblemen. .

Conclusie & aanbevelingen

ONS Noordoostpolder is niet tegen een moderne onderwijsvoorziening — integendeel.
Wij steunen het principe van samenwerking, maar niet de huidige vorm en omvang zonder duidelijke voorwaarden.

Er moeten duidelijke kaders en voorwaarden worden gesteld aan:

1. Financiële transparantie: duidelijke opgave van alle kosten (aanleg, structureel, onderhoud, vervoer etc.), inclusief scenario's bij overschrijdingen.

2. Gelijke bijdrage door alle betrokken gemeenten: Urk,  Fryske Marren  en Zwartewaterland, moeten financieel bijdragen, in verhouding tot de leerlingenaantallen uit die gemeentes over het netto deel wat de burgers van Noordoostpolder bijdragen.

3. De besturen, verantwoordelijk voor de 3,8 miljoen euro kostende vertraging dienen het volledige bedrag op tafel te leggen. Geen 0,6 (Emelwerda en 1,2 Zuyderzeecollege). 

[1] De menselijkheid van de maat – Effecten van schaalgrootte in het voortgezet onderwijs (Regioplan) conclusies blz 59

CONCLUSIES REKENKAMERRAPPORTEN

ONS: Hieronder vind je een overzicht van relevante rekenkamerrapporten in de gemeente Noordoostpolder met hun conclusies over financiële kaderstelling bij grote projecten:

Rapport: Grip op Grote Projecten (2017)

Conclusie:

• De raad heeft onvoldoende grip op grote projecten door gebrekkige financiële kaders en onduidelijke besluitvorming.
• Aanbeveling: Stel duidelijke financiële kaders vooraf en bewaak deze actief tijdens de uitvoering.

Rapport: Voorzien in Vastgoed (VIV) – Addendum Majeure Projecten (2025)

Conclusie:

• De informatievoorziening richting de raad is onvoldoende om goed te kunnen sturen op budgetten.
• Er is behoefte aan een vaste rapportagesystematiek en herijking van criteria voor projectbeoordeling.
• De raad moet actiever kaders stellen en tussentijds toetsen op haalbaarheid en risico's noordoostpolder rekenkamers.nl.

Rapport: Onderzoek Majeure Projecten Noordoostpolder (2025)

Conclusie:

• Er is structureel risico op budgetoverschrijding door onvoldoende financiële onderbouwing en risicobeheersing.
• De raad moet scherper toezien op de financiële onderbouwing van plannen en bijdragen van externe partijen.
• Aanbeveling: Versterk de rol van de raad in het stellen van financiële randvoorwaarden en het monitoren van voortgang beleidsradar.nl.

Deze rapporten benadrukken allemaal het belang van strakke financiële kaderstelling, transparante besluitvorming en actieve rol van de raad bij grote investeringen. 

Bijdrage Berthoo Lammers