Berthoo Lammers wil het verhaal van de polder levend houden: 'Dat verdient respect'

Emmeloord,  28 november 2025

"Jouw kleren liggen in de kast niet op een rijtje, dus jij hoort er niet bij." Zo werden in de jaren 40 de eerste bewoners van de Noordoostpolder geselecteerd. Berthoo Lammers, voorzitter van Canon Noordoostpolder, kent dit verhaal, maar hij vreest dat de nieuwe generatie het vergeet.

"Ze hebben met hun handen in de modder gezeten zodat wij hier kunnen wonen. Dat verdient respect. Het is belangrijk het verhaal van de polder te bewaren voor onze jeugd en nakomelingen. Voor de toekomst."

Met een kop koffie en een grote stapel boeken neemt Berthoo Lammers plaats in café 't Voorhuys in Emmeloord. Over de geschiedenis van de polder praten? Daar maakt hij dezelfde dag nog tijd voor vrij. "Dat is echt belangrijk."

Volgens de lokale politicus en voorzitter van Canon Noordoostpolder leeft de historie van de polder veel minder bij de nieuwe generaties. "We zitten nu in de derde generatie. De bevolking is sinds de eerste erg veranderd. Er is een asielzoekerscentrum, vijfduizend arbeidsmigranten en veel jongeren trekken weg naar grote steden."

Niet gek dus, volgens Lammers, dat deze bewoners minder bezig zijn met het ontstaan. "En niet erg, maar het is hierdoor wel een worsteling of de polder zijn identiteit behoudt of dat het zo wordt als elk ander gebied."

Waarom is het belangrijk de geschiedenis te onthouden?

"Het verleden vertelt veel over wie wij zijn en waar wij vandaan komen", zegt Lammers. "Het verbindt mensen en laat zien dat je als bewoner onderdeel bent van een groter verhaal. Dat maakt het leven betekenisvoller."

Bovendien zorgt kennis voor waardering. "Als je weet hoe dingen zijn ontstaan, blijven ze eerder behouden."

Hij noemt de Poldertoren als voorbeeld. "In de gemeenteraad zeiden mensen: breek die maar gewoon af. Kun je doen, maar iemand met historisch besef zou dat nooit zeggen. De toren is veel meer waard door zijn verhaal."

Wat maakt de polder bijzonder?

"Wat de polder uniek maakt, is dat we beneden de zeespiegel liggen. De eerste bewoners hebben letterlijk alle sloten met de hand gegraven", zegt Lammers, terwijl hij wijst naar een foto uit een van zijn boeken:

Eind 1940 vestigden de eerste vaste bewoners zich in de Noordoostpolder. De jaren ervoor woonden er arbeiders die meehielpen met de opbouw in barakken. "Mijn ooms maakten daar deel van uit. Al die arbeiders legden de basis voor een nieuwe samenleving."

Een woning bemachtigen op de nieuwe grond was allesbehalve makkelijk. Er werd gezocht naar de 'crème de la crème' van de Nederlandse boerenstand om het nieuwe land te bevolken. Meer dan 10.000 mensen uit verschillende provincies en culturen werden bikkelhard gekeurd. Maar een paar gelukkigen werden uitgekozen.

"Jouw kleren liggen in de kast niet op een rijtje, dus jij hoort er niet bij. Dat was werkelijk hoe het ging", vertelt Lammers. "In de identiteit van de polder is een sterke saamhorigheid terug te zien. Dat komt omdat de eerste inwoners, hoe verschillend ook, het nieuwe land samen hebben opgebouwd."

Winderig aardappelgebied

Dat mensen de Noordoostpolder alleen zien als 'winderig aardappelgebied' baart Lammers zorgen. "We zijn veel meer dan dat. Daarom moeten we het verhaal levend houden."

Hoe? Daarover heeft hij wel ideeën. "De historie moet worden ingebed in het onderwijs. Ideaal zou zijn via een themadag. Een busroute door de polder, langs Schokland, het Waterloopbos, Kuinre en het gemaal van Lemmer dat ons drooghoudt."

Hij schuift een van de gestapelde boeken naar voren. "En geef nieuwe inwoners allemaal een boek met informatie", zegt hij, met zijn vinger tikkend op het papier. Met Canon Noordoostpolder werkt Lammers samen met drie collega's aan literatuur die de historie toegankelijk maakt.

Niet alleen Lammers is bezig met het verhaal van de polder. De gemeente heeft een nieuw beleidsplan voor erfgoed afgerond. Ook daarin wordt het belang voor het behoud van de identiteit en historie benadrukt.

Het allerbelangrijkste om te weten is dat de polder diep onder zeeniveau ligt. Lammers: "Vier meter hè? Wanneer je dat nu aan studenten uit de polder vraagt, weten ze het vaak niet. Terwijl het wel belangrijk is. Droog zitten is niet vanzelfsprekend."

Hoe goed kennen jongeren uit de Noordoostpolder de geschiedenis? De Stentor vroeg het aan leerlingen uit 6 vwo van het Zuyderzee Lyceum:

Wat weten jongeren over de geschiedenis van de Noordoostpolder?

Jong erfgoed

'Is de ruim 80-jarige polder wel oud genoeg voor monumenten?' Die vraag krijgt de voorzitter regelmatig in zijn werk voor Canon Noordoostpolder. "Het gaat alleen niet om ouderdom, maar om waarde."

In de polder werd een nieuwe gemeenschap opgebouwd. Op nieuw land. "Dat is bijzonder. Als we dit erfgoed niet beschermen, verliezen we een cruciaal hoofdstuk van onze moderne geschiedenis."

Bijdrage van Journalist Famke Schirm